محرم نامه (۲)

ساعدالله قلبک یا بقیة الله و قلب من حولک و قلب محبیک فی مصیبة جدک المظلوم

اهل بصیرت باخبرند و هنگامی که به زیارت حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام مشرف می‌شوند، از قسمت پایین پای آن بزرگوار، محل دفن حضرت علی اکبر، عبور نمی‌کنند. در سفرنامه، استاد -حفظه الله- چنین فرموده‌اند:

… از روبروى حضرت [امام حسین علیه‌السلام] اگر براى زيارت حضرت على اكبر علیه‌السلام مى‏رويد از آن سنگِ زرد كه بر روى زمين است جلوتر نرويد به احتمال قوى از آن‏جا قبور شهدا شروع مى‏شود. براى كسانى كه مى‏خواهند به آن قبور احترام بگذارند از آن سنگ جلوتر نروند.

از این جهت ما برخلاف عموم مردم، دور ضریح طواف نمی‌کنیم.

چندی پیش در کتابی خواندم که درباره شهدای کربلا مطالبی نوشته بود. نویسنده کتاب (که بالاخره معلوم نشد چه کسی است)، به همین عقیده ما (برخلاف عقیده عموم مردم) اشاره کرده است. با خواندن آن، شگفت‌زده شدم. تا آخر این مطلب، نقل از آن کتاب است:

“عقیده بیشتر مردم این است که مزار شهدای کربلا پشت شبکه‌های نقره‌ای است و پایین پای حضرت علی اکبر علیه‌السلام دفن شده‌اند و معلوم نیست که غیر از جناب حضرت ابوالفضل علیه‌السلام شهدای دیگر کجا مدفونند.

اما آنچه روشن است، این است که حائر شریف آنها را دربرگرفته است. به گفته شیخ مفید قدس سره، حضرت علی بن الحسین [علی اکبر] علیه‌السلام را پایین پای پدر بزرگوارش به خاک سپردند و گودالی را برای دیگر شهدا فراهم کرده و ایشان را پایین پای جناب علی اکبر علیه‌السلام دفن نمودند.

بنابراین سزاوار است که زائران برای زیارت شهدا طرف پای مبارک ایشان رو به قبله بایستند و به شهدا اشاره کنند. جهت آن نیز ادای احترام به ایشان و پرهیز از پایمال نمودن مزار آنان است. لذا طواف کردن در حرم فضیلت نداشته و شاید ترک آن بهتر باشد.

اما روایاتی نیز در آداب زیارت حضرت آمده که یکی از آنها طواف کردن دور ضریح و بوسیدن چهار طرف آن است. جمع این اخبار این‌گونه است که در گذشته مزار حضرت و قبر علی اکبر علیه‌السلام ضریح و شبکه‌ای نداشته است؛ بلکه بقعه‌ کوچکی بیش نبوده است؛ لذا در برخی روایات از آن تعبیر به سقیفه (سایبان) شده که قبر شهدا نیز سقیفه‌ای جداگانه داشته است. بدین خاطر وقتی حضرت را زیارت می‌کردند، از آن سقیفه بیرون آمده و سپس برای زیارت شهدای کربلا وارد سقیفه ایشان می‌شدند.

شاهد این مطلب نیز فرازهایی از زیارت مخصوصه عرفه می‌باشد که پس از زیارت علی بن الحسین علیه‌السلام آمده است:

پس از اینکه حضرت ابی عبد الله الحسین و فرزندش علی اکبر را زیارت کردی، از دری که پایین پای حضرت علی اکبر است به قصد زیارت شهدا بیرون برو.

بنابراین در گذشته طواف کردن به دور قبر مطهر کار دشواری نبود؛ برخلاف امروزه که ضریحی بزرگ قبر را دربرگرفته و این امر را بر زائران دشوار نموده است.”